روایتی از اتفاقات تاسف‌باری که به فاجعه منا منجر شد

تصویر لحظاتی قبل از حادثه ی منا ( سایت الف )

سرزمنی تمنا ها در خون زوار غلتیده، بیش از هزار کشته. حجاجی که بی گناه در خون غلتیدند تا خاندان جدید سلطنتی عربستان در اولین سال برگزاری مناسک حج فاجعه آمیز عمل کرده باشد.

صبح با لباس احرام؛ آماده برای ادامه اعمال حج بیرون از مکه. می خواستند بروند تا شیطان را از خود برانند که مرگ برای شان نازل شد. می خواستند در راه معبود قربانی کنند که قربانی سوء مدیریت شاهزاده های آل سعود شدند. از میان ۵ مسیر اصلی، سه تای شان بسته بود و این دو میلیون نفر را هل می دادند به سمت تنگه مرگ. راه های دیگری هم البته بود اما بسته بودند. تنها تک و توک زواری که سابقه قبلی سفر داشتند، سعی می کردند با تغییر مسیر از این ازدحام رهایی پیدا کنند اما آنها که بار اول شان بود، چاره ای غیر از طی تنها مسیر باز نداشتند.

شلوغی غیر قابل باور مسیر، این قدر بود که سوزن نمی شد روی زمین انداخت. پیر و جوان، زن و مرد، در هم آمیخته بودند و هر تعللی در فشار جمعیتی که پیش می آمدند مثل انفجار بشکه باروت بود. فقط اگر یک نفر می افتاد ، جوی خون جاری می شد.

این اولین سال برگزاری مناسک حج توسط خاندان جدید سلطنتی آل سعود بود. خانواده ای که به عکس گذشتگان تمایلی به برگزاری باشکوه حج ابراهیمی ندارند . هنوز حج امسال در سوگ سقوط جرثقیل روی زوار بود که فاجعه ای بزرگ زائران را در خون غلتاند.

دریغ از یک بطری آب

زواری که سابقه طولانی رفتن به حج دارند، کاروان دارها یا آنها که تعداد تشرف شان زیاد بوده می گویند فارغ از همه حوادث خونین حج امسال، نوع خدمت رسانی به زوار برای حج امسال حتی بدتر از حج خونین سال ۱۳۶۶ بود. جایی که آل سعود ناجوانمردانه زوار ایرانی را به گلوله بست. دریغ کردن حتی چند بطری آب از این همه زن و کودک و پیری که برای فریضه واجب حج شان از گوشه گوشه بلاد اسلامی به عربستان رفته بودند، تنها گوشه ای از ظلمی بود که به زائران حج امسال روا شده بود. تقریبا ۲۴ ساعت با یک بطری آب، برای انجام عمل رمی.

در سال های قبل، در طول مسیر کانتینرهای مختلفی بودند که به زائران آب و غذا می دادند اما امسال خبری از این کامیونت ها نبود و هر زائر بطری آبی را که از چادر با خود برداشته بود باید طوری مدیریت می کرد که در تمام طول مسیر به همراهش باشد. یعنی از صبح که از منا به راه می افتاد تا زمانی که رمی را ۳ کیلومتر دورتر انجام می داد ، همه آنچه داشت، در آن تراکم جمعیت، همان بطری آبی بود که با خود به همراه داشت و البته چند شرطه ای که در ۲ یا سه ورودی با پمپ های دستی آبپاش ، به روی زوار آب یا گلاب می پاشیدند.

چند دستگاه آبپاش برای نزدیک به ۲ میلیون زائر، شاید چیزی شبیه به شوخی. در روز غیرمعمولی که حجاج به راه افتاده برای مراسم رمی، از ساعت ۹ که چادرها را ترک کردند، تا ساعت ۲ ظهر موفق به انجام عمل نشده بودند، این تدارک برای پذیرایی از زوار خانه خدا چیزی بیشتر از یک شوخی نبود. در این هوای گرم نزدیک به ۴۰ درجه عربستان، در فشردگی جمعیت که به جای مسیرهای ۵ گانه باید از یک مسیر به سمت مقصد می رفتند. این تدارکی بود که دولت عربستان برای زوار دیده بود.؛راندن شان به سمت مسیر مرگ. زواری که کشورهای شان، تمام مسئولیت امنیتی شان را به دولت میزبان سپرده بودند اما انگار برای حج امسال تنها چیزی که چندان اهمیتی نداشت، جان زائران بود.

فشار جمعیت و گرمای صحرا و بی آبی ، این ها هر یک به تنهایی برای رخداد فاجعه انسانی کافی بودند اما همه شان یک جا اتفاق افتاده بودند. این اما تمام مشکل نبود که با تنگ و تنگ تر شدن راه های مسیر، آنها که با گرما، از پا می افتادند، هر لحظه مسیر را برای تبدیل شدن به قتلگاه آماده تر می کردند. آمبولانس ها به تعداد حادثه دیدگان و گرما زده ها نبود و هر لحظه بر تعداد جمعیت مسیر افزوده می شد. دقایق می گذشتند و فشار بیشتر و بیشتر می شد.

جمعیت که مسیری طولانی را در طبقات مختلف باید طی می کردند، همه در مسیرهای کمتری به راه افتادند و قبل از رسیدن به عمل رمی، تراژدی رقم خورد. جماعتی که به راه افتاده بودند اما نه راهنمایی داشتند، نه کسی بود که اگر گره ای در مسیر افتاد، راه را بگشاید، رفتند و رفتند و ناگهان این انفجار جمعیتی در خون غلتاندشان. جماعتی که یک به یک زیر دست و پا می ماندند و این سیل جمعیتی هم، پایانی نداشت و برای آنها که زیر مانده بودند ، مرگ شاید بهترین سرنوشت بود.

ساعتی بعد از حوادث خونین، حضرات شاهزاده با ژست های حق به جانب از عجله و اشتباه زوار می گفتند. آنها که خودخواهانه از روی زوار دیگر گذشته بودند . می گفتند تا شاید سرپوشی بگذارند روی خون بی گناه بیش از هزار زائر و هزاران نفری که شرایطی بهتر از مرگ نداشتند. آنها که کانتینر به کانتینر ، روی هم ریخته می شدند تا به مراکز درمانی منتقل شوند. کلیدداران خانه خدا ، زواری را که برای ادای فرایض دینی به بیت الله الحرام رفته بودند، در روز ذبح قربانی، ناجوانمردانه قربانی کردند و به خون نشاندند.

آنها که خیلی های شان درحالی مردند که بعد از حادثه هنوز جان داشتند، اما خبری از نیروهای امداد برای شان نشد. چند ساعتی گذشته از این کابوس ، جهان اسلام به سوگ نشسته و حالا می گویند تعدادی از راه های اصلی برای این بسته بودند تا شاهزاده عربستانی به جمع زوار برود.

و این حادثه‌ای تلخ بود در مناسک حج ابراهیمی امسال. هزاران سال بعد از روزی که ابراهیم چهره ابلیس را در صحرای منا دید و با سنگ او را از خود راند. حالا این قربانیان، در آن صحرا به خون نشستند و بی انکه رمی را ادا کرده باشند. روحشان شاد و یادشان گرامی.