گویش پارسی باستان در میمه، جوشقان قالی، وزوان، اذان و ونداده

کاشان- ایرنا- گویش « راژی » گویش مردمان « ابوزیدآباد » با واژه های اوستایی از کهن ترین گویش های محلی ایران زمین است.

به گفته مورخان ایران و جهان، منطقه ابوزید آباد آران وبیدگل از زمان تمدن سیلک سابقه حیات داشته و مردم این شهر در حاشیه این تمدن به زبانی صحبت می کنند که ریشه در همان تمدن کهن ایران باستان دارد.

تاکنون از مجموعه منابع و تحقیقات بررسی شده مانند تاریخ زبان فارسی (ناتل خانلری)، گویش های ایرانی (کورش صفوی) و (پورریاحی، 1367)، گویشی در ایران با این درجه دیرینگی و خلوص دیده نشده است.

راژی گویشی کهن از پارسی باستان است که به استناد تحقیق ریاحی، راژی، راجی و رازی نامیده اند و در نواحی مختلف از ری تا شمال غرب ایران با اختلافاتی جزیی رواج داشته است.

از مجموع نام های یاد شده برای این گویش، نخست با توجه به رواج امروزی و کامل این گویش، دوم با توجه به فراوانی حرف «ژ» در آن و در درجه سوم تمایز اسمی آن از گویش های نزدیک دیگر، نام «راژی» برای آن انتخاب شده است.

ریشه اولیه واژه های این گویش از زبان مادی است و براساس نظریه متخصصان زبان شناسی، این گویش بستگی نزدیک با گویش باستانی ایران دارد و از قابلیت های ویژه برخوردار است که تنها در زبان فرانسه و آلمانی یافت می شود.

فراوانی حرف (ژ)، اسامی کهن مثل اسفندیار و افراسیاب، استفاده از آواهای متفاوت از مصوت های رایج در زبان فارسی، از ویژگی های شاخص این گویش است.

استاد دانشگاه شهید بهشتی، ریشه واژه های این گویش را از زبان مادی می داند و می گوید: براساس نظریه متخصصان زبان شناسی، این گویش بستگی نزدیک با گویش باستانی ایران دارد و از قابلیت های ویژه برخوردار است که تنها در زبان فرانسه و آلمانی یافت می شود.

«غلامرضا براتی» افزود: به ادعای برخی، گویش راجی همان گویش رازی است که در مناطقی همچون ری و همدان رواج داشته و حتی اشعار باباطاهر عریان را به این گویش منسوب می کنند و به اعتقاد این عده از محققان، گویش مردم همدان و زبان کلیمیان همدان زبان «فهلوی» بوده است.

وی خاطرنشان کرد: آنها در این گویش هنگام تلفظ، به کلمات کسره می دادند و کلیمیان به این گویش، راجی می گفته و پیدایش آن در زمان مغول ها بوده است.

به گفته براتی، راژی با گویش های زبان فارسی خویشاوندی آشکار دارد و این خویشاوندان در زبان فارسی و همه گویش های فارسی با اندکی دگرگونی در آواها فراوان هستند، زبان ارمنی، گویش های بلوچی، گیلکی و نیشابوری از گویش های نزدیک به راژی هستند و نزدیک ترین گویش به راژی، سمنانی است.

وی می گوید: این گویش مانند دیگر گویش های مرکزی مورد مطالعه خاص قرار نگرفته و در این درحالی است که جنبه های مختلف آن چون ساخت واژه، ساخت نحوی و نظام آوایی آن دارای ویژگی های منحصر به فرد و قابل مطالعه است.

به گفته استاد دانشگاه شهید بهشتی، راژی گویشی است که بقایای آن در منطقه تیمره از مناطق مرکزی ایران و در شهرهایی چون دلیجان، نیم ور، محلات ، نراق، میمه، جوشقان قالی، وزوان، اذان و ونداده صحبت می شده و اکنون فقط در بعضی مناطق شهر دلیجان بعضی لغات آن برجای مانده است.

کارشناس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آران و بیدگل نیز از آماده بودن پرونده ثبت این گویش کهن خبر داد و گفت: پرونده معنوی آماده و برای بررسی به شورای ثبت استان اصفهان ارسال شده است.

«مجید نوری» افزود: پس از تایید شورا در اصفهان پرونده برای سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال خواهد شد.

وی کار میدانی و ضبط صدا را از مراحل ایجاد پرونده دانست و افزود: آوانگاری یکصد تا 150 کلمه این گویش نیز در دست اقدام است.

ابوزیدآباد در 30 کیلومتری کاشان و آران وبیدگل و از توابع این شهرستان است.