صادرات ۸ میلیون دلاری گلاب از اصفهان

زمین‌های همسایه کویر به رنگ سبز و صورتی درآمده‌اند. کارگران ساعت‌های اول روز به گلستان‌ها می‌روند، گل‌های محمدی را از شاخه می‌چینند و تپه‌های گل محمدی در کارگاه‌های گلاب‌گیری جمع می‌شوند تا در قطب تولید گلاب و اسانس کشور به ۱۰ میلیون لیتر گلاب اسانس و روغن گل تبدیل شوند.
زیر آفتاب داغ کویر و روی زمین‌های کم‌آب استان اصفهان، گل‌های صورتی‌رنگ محمدی می‌رویند که رنگ و بوی بهشت را در شهرستان‌های استان اصفهان می‌پاشند. فصل به گل نشستن بوته‌های گل محمدی از میانه‌های اردیبهشت تا اواخر خرداد است، اما بهار بارانی امسال عمر این بوته‌های بهشتی را یک ماه بلندتر کرد و به تابستان پیوند زد.

حجم صادرات
با وجود محدود بودن بازارهای صادراتی، میزان ارزآوری صادرات گلاب استان در سال گذشته نزدیک به ۸ میلیون و ۳۵ هزار دلار بوده است. مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان با اعلام این خبر می‌گوید: وزن گلاب‌های صادراتی حدود ۲ میلیون و ۶۸۰ هزار کیلوگرم بوده و این میزان فقط آمار صادراتی از گمرکات استان اصفهان است. «فرهاد حاجی‌مرادی» کشورهای هلند، آلمان، کانادا، ژاپن، کره، مالزی، سوئد، چین، کویت، امارات متحده عربی، قطر، بحرین، عمان، عراق و تایوان را مقصد گلاب‌های صادراتی معرفی می‌کند و می‌افزاید: سال گذشته ۵۴ کیلوگرم اسانس گل محمدی هم صادر شد که میزان ارزآوری این محصول بیش از ۳۳۶ هزار دلار بود و این اسانس‌ها به کشورهای فرانسه و اسپانیا صادر شد.

 تولید سالانه ۱۰ میلیون لیتر گلاب
استان اصفهان با تولید سالانه ۱۰ میلیون لیتر گلاب، قطب تولید این فراورده و اسانس و روغن گیاهی در کشور است. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان با تایید این موضوع می‌گوید: برداشت گل محمدی از نیمه اول اردیبهشت ماه در گلستان‌های نواحی گرم و خشک استان آغاز شده است و تا اواخر تیر در شهرستان‌های سردسیر ادامه دارد.

«احمدرضا رئیس‌زاده» با اشاره به وجود ۳۲۵۰ هکتار سطح زیر کشت گل محمدی در استان اصفهان یادآور می‌شود: پس از استان‌های فارس و کرمان در جایگاه سومین تولیدکننده گل محمدی قرار داریم که به صورت میانگین از آن سالانه ۱۰ میلیون لیتر گلاب تولید می‌شود.

او شهرستان کاشان را بزرگ‌ترین تولیدکننده گل محمدی و گلاب و عرقیات معرفی می‌کند و می‌افزاید: بیش از ۷۰ درصد گلاب استان اصفهان در شهرستان کاشان و به ترتیب در شهرهای قمصر، نیاسر و برزک استخراج می‌شود، اما در شاهین‌شهر و گلپایگان و برخی شهرستان‌های دیگر استان نیز با میزان کمتر، مزارع پرورش گل محمدی وجود دارد.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان پیش‌بینی می‌کند امسال نزدیک به ۸۸۵۰ تن گل محمدی از گلستان‌های بارور استان برداشت شود و می‌افزاید: این گل‌ها در واحدهای صنعتی و سنتی گلاب‌گیری که تعداد آنها به ۱۵۰۰ واحد می‌رسد، به گلاب، اسانس و دیگر فراورده‌ها تبدیل می‌شوند.

گل‌های ریز و خوش‌عطر محمدی در دیگ‌های بزرگ کارگاه‌های گلاب‌گیری به گلاب تبدیل می‌شوند؛ محصولی که در بازارهای داخلی مصارف خوراکی زیادی دارد. گلاب یکی از چاشنی‌های قدیمی بسیاری از شربت‌ها و غذاهای ایرانی است و هنوز هم آشپزها از گلاب برای خوش‌بو کردن برنج و تولیدکنندگان گز و بستنی و فالوده برای خوشمزه‌تر کردن محصولشان به آن گلاب اضافه می‌کنند. در مناسبت‌های مذهبی نیز پاشیدن گلاب پیشینه زیادی دارد.

گل و گلاب؛ کم‌خریدار 
با این حال، رئیس اتحادیه صنف تولید و فروش گلاب و عرقیات گیاهی کاشان با اشاره به افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه مورد نیاز برای بسته‌بندی اجناس به همشهری می‌گوید: نرخ اجناسی مانند گالن، شیشه، پیت و کارتن به‌شدت افزایش یافته است.

به عنوان مثال، قیمت یک گالن ۲۰ لیتری که سال گذشته ۱۳۰۰ تومان بود، اکنون به ۱۹ هزار تومان رسیده است و هر بار از این گرانی به نمایندگان مجلس و مسئولان جهاد گلایه کرده‌ایم تایید کرده‌اند که در این شرایط تولیدکننده نیاز به حمایت بیشتری دارد. «سید رضا نوابی» دومین مشکل تولیدکنندگان را کشت بی‌رویه گل محمدی در بسیاری از استان‌ها و شهرستان‌ها می‌داند و می‌افزاید: جهاد کشاورزی در حالی برنامه افزایش سطح زیر کشت گل محمدی را دنبال می‌کند که این محصول از قدیم نیاز یک منطقه خاص بوده و علاوه بر این، میزان تقاضا و ظرفیت‌های فراوری گل محمدی بسیار محدود است.

به همین دلیل، افزایش سطح زیر کشت نه‌تنها به رونق صنعت گلاب و اسانس کمکی نکرده، بلکه باعث افت قیمت خرید محصول از گلستان‌داران شده است. او شرط کشورهای اروپایی برای واردات گلاب و اسانس را ارگانیک بودن محصولات بیان می‌کند و می‌گوید: حمایت نکردن جهاد کشاورزی از تولید محصول ارگانیک باعث شده است که ظرفیت‌های صادراتی به اندازه کافی رشد نکنند و بازار مصرف محصولات به داخل محدود شود. نوابی با اشاره به افزایش قیمت شکر و تاثیر آن بر گرانی شیرینی یادآور می‌شود: وقتی قیمت هر کیلوگرم گز از ۴۵ به ۱۴۵ هزار تومان افزایش یابد، طبیعی است میزان مصرف آن کاهش می‌یابد و بخش زیادی از بازار مصرف گلاب که در ترکیبات گز و شیرینی و بستنی استفاده می‌شوند، نیز از دست رفته است.

جولان اسانس‌های تقلبی در بازار

رئیس اتحادیه صنف تولید و فروش گلاب و عرقیات گیاهی کاشان یکی دیگر از تهدیدهای این صنعت را ورود بی‌رویه اسانس‌های تقلبی به بازار می‌داند و می‌گوید: قیمت یک بشکه از این اسانس‌های تقلبی ۳ میلیون تومان تمام می‌شود که در کارگاه‌های زیرزمینی بسته‌بندی و روانه بازار مصرف می‌شوند. مرکز بهداشت وظیفه دارد با نظارت بیشتری بر بازار از عرضه عرقیات تقلبی به بازار جلوگیری کند. او تولید گلاب و عرقیات را دومین صنعت بزرگ شهرستان کاشان معرفی می‌کند و ادامه می‌دهد: وجود کارگاه‌های گلاب‌گیری و باغ‌های گل محمدی یکی از دلایل پایین بودن آمار بیکاری در کاشان است، چون ۴۵ درصد و در بعضی از مناطق تا ۸۰ درصد مردم به صورت مستقیم در این صنعت کار می‌کنند. از سوی دیگر، با توجه به گرایش جامعه به طب سنتی، عرقیات گیاهی نیز از بازار مصرف خوبی برخوردار هستند. نوابی از فعالیت ۱۸۶۰ کارگاه سنتی، ۳۸ کارخانه تولید گلاب و عرقیات و نزدیک به ۷۰ کارگاه نیمه‌صنعتی در کاشان خبر می‌دهد و توضیح می‌دهد: برندسازی و سرمایه‌گذاری مالی، آموزشی و زیرساختی در تولید محصول ارگانیک می‌تواند بازار داخلی و صادراتی گلاب و عرقیات را سامان دهد.