محمد تقی معینیان – برگی از تاریخ فعالیتهای انسانی در منطقه میمه

                                  برگی  از  تاریخ  فعالیتهای انسانی در منطقه میمه

زندگی به روش قبل از تاریح درمنطقه میمه :       

 بونکن(کنده)یکی از آثار باقی مانده ازقبل از تاریخ ، هرساله باآغاز فصل سرد سال ، دامداران سنتی درمنطقه میمه ، زندگی بدوی وسخت خود رادرداخل حفره ای دردرون زمین شروع می کنند . این روش بدوی دارای سابقه چندین هزارساله است وتاریخ ابداع آن به قبل از آغاز تاریخ تمدن درفلات مرکزی ایران می رسد

وقتی ما در چند نقطه کوچک به گله های پراکنده گوسفندبرخورد می کنیم آنوقت است که آدمی از خود می پرسد چطور در این زندگی چوپانی که طی هزاران سال تغییر نکرده است، این چوپانان منزوی و دام های آنها در زمستان پناه پیدا می کنند.  این تفکر تا لحظه ای است که یک نوع لانه زیر زمینی زیر پای شما باز می شود. (یقیناً در زمانی در ایران مانند جاهای دیگر پناهگاهایی زیر تخته سنگها در غار و گودالها به منزله ماوی بکار رفته اند خواه این محل ها برای پذیرایی از حیوانات ویا محلی برای نگهداری آذوقه و ذخایر بکار خورده باشند) ولی با کمی دقت ، با بررسی دقیق  این تونلهای زیر زمینی ، دست خالی نخواهید ماند به بزودی رد ورودی این زیرزمین ها را که به زحمت دیده می شوند پیدا خواهید کرد بدون آنکه نسبت به روز نخست تغییر کرده باشند. در طول رشته های کوهستان مرکزی از این زیر زمین ها (از تونل ساده گرفته تا تاسیسات انشعاب دار ) به تعداد زیاد وجود دارد

درب ورودی  بونکن ها،یک سرازیری ورودی در زمینی که از خاک رس و سنگ ریزه های دوران سوم تشکیل شده نفوذ می کند . وقتی گودی بحدی رسید که بتوان یک پشت بام داشت که به اندازه کافی قطور باشد این حفره به صورت دالان در می آید . طولی نمی کشد که یک گذرگاه کوچک از پهلو به یک سلول تنگ می رسد که درست به اندازه است که دو یا سه نفر آنجا بخوابند . کف زمین  این سلول یک چاله برای سوزانیدن ریشه های خشک شده گیاهان خشک و یک سوراخ هم بر روی بام برای تهویه و یک یا دو تورفتگی در دیوار برای جا دادن ذخیره مختصری چای ، قند ، نان و نمک وادویجات کنده شده است.

این است وسائل راحتی چوپانان، اگر دالان اصلی را قدری دورتر دنبال کنیم به یک دهلیز گرد یا هشت گوش می رسیم که تونلها به آنجا باز می شوند این تونل ها عبارتند از تونلهای دراز ی که ممکن است به ۲۵ متر برسند و تهویه آنها با یک حلقه چاه که دهانه آنرا به میل خود با یک تخته سنگ مسدود می کنند صورت می گیرد.  بطور کلی اگر این تشکیلات نزدیک یک نشت آب چشمه کوچک و یا نزدیک یک چاه باشد که چند لیتری آب بدهد برای دو گله کافی خواهد بود که هر یک جدا گانه منزل می کنند  (در این منطقه تنهایی چوپانان عمومیت دارد) از هنگام دمیدن سپیده صبح تا تاریکی سر شب هر چوپان در تمام مدت جز در مواقعی که برف ببارد با حیوانات و سگ هایش دور از محل های مسکونی پرسه می زنند.  فقط شبها ی زمستان گله  رادر  (پناهگاه )آغل جای می دهند .همین که گله به پناهگاه رفت یک پشته خس و خاشاک تیغ دار مثل تامپون در مدخل دالان می گذارند و از این لحظه سگ های درنده پاسبان( گوش و دم بریده) ماموریت تکمیل دفاع را بر عهده می گیرند.

یکی از خصوصیات آغل های زیر زمینی منطقه  میمه این است که در برش دو جدار مورب را نشان می دهند که یک طاق کم خیز دارند. این نکته قابل توجه است که این شکل با آنچه در دوره ساسانیان برای چهارطاق پذیرفته شده بود تفاوتی ندارد. همچنین آن را در دژ اولیه رباط سلطان مشاهده می کنیم که از همان عهده است . پیش از اینکه بگوئیم آن آغل ها تقلیدی از این طاق ها و سقفها بنائی شده می باشند. منطقی تر است که بگوئیم آن طاقها از روی همین آغل ها که از دوره ماقبل تاریخ وجود داشته ­اند الهام گرفته­اند.

وقتی در روزهای نخست فصل مناسب (اواسط بهار)، گله­ ها از انزوا و حبس طولانی آزاد می­شوند آغلها بطور غیرقابل تصور بوسیله کرمها و حشرات موذی (کنه ها ،کک ها وسوسک ها ) به یغما می روند و دیگر قابل تحمل نیستند. آنوقت است که  برای استفاده مجدد بوته ها و ریشه گیاهان بیابان را در آنجا توده می کنند و آتش می زنند . این روش بهداشتی بسیار موثر ، بر روی جدارها یک اندود قیر مانند باقی می گذارند که همه جا می توان آنرا ملاحظه کرد

[۱] -این زیر زمینها که کاملاً در شیبها حفر شده اند به زبان محلی کنده نامیده می شود.

منبع : کتاب ترین های شهر میمه  ،تالیف : محمدتقی  معینیان