مناسبت‌های سه‌شنبه (۲۷آذر، ۱۰ربیع الثانی، ۱۸دسامبر)

برگی از تاریخ میمه: آسیاب قدیمی(آر پله)(۱)

درشهر میمه قبلا هفت آسیاب آبی وجود داشت که کوچکترین آنها (آسیاب کوچکی در داخل شهر، جنب فروشگاه فرهنگیان در خیابان امام حسین(ع) بود بنا م آرپله) این آسیاب که درفصل زمستان با آب قنات مزدآبادفعالیت اش شروع می شددر سال ۱۳۴۰ درزمان احداث خیابان امام حسین(ع) تخریب گردید

تصویرسردرب آر پله (درکنار سردرب تصویر مرحوم علی آقا خردمند دیده می شود)
در آن زمان که بشر اولیه به وجود غلات پی برد و نیازمندی خود را به غلات احساس کرد. ابتدا آنها را به صورت خام مصرف نمود ولی پس از چندی متوجه شد که با برشته کردن بوسیله آتش و زمانی چند بوسیله کوبیدن و به اصطلاح بلغور کردن و سپس با مخلوط کردن با آب و پختن استعمال نماید مطبوع تر است، لذا اول با دست و سپس بوسیله دو سنگ که روی هم قرار داشت وسنگ زیری ثابت و سنگ روئی متحرک بود غلات را میان دو سنگ می ریخت و سنگ روئی را حول محور قائم ثابت دو سنگ به گردش در می آورد و غلات را خرد می کرد. اما از آنجا که همیشه
بشر سعی داشت که عناصر طبیعت را به خدمت بگمارد در این راه نیز با اختراع آسیابهای آبی، بادی و گاوی منظور خود را عملی ساخت و اکنون که بشر راه ترقی و تکامل را می پیماید با اختراع الکتریسیته و نیروی برق آرزوی دیرینه خود را به نحو احسن جامه عمل پوشانده است.

آسیابهای آبی این شهر همه تنوره¬ای بودند که زائیده فکر و اختراع ایرانی است .این آسیابها از آب قنوات استفاده می کردند و طرز عمل آنها بدین نحو بود که آب را در چاهی جمع کرده و چرخ آسیاب را در تراز ته این چاه قرار می دادند. بنابراین فشار آبی که چرخ را به حرکت در می آورد ستونی از آب بود (اختلاف ارتفاع جهت به گردش در آوردن چرخ آسیاب) آب از بالا به شدت روی پره¬های چرخ ریخته و سنگ آسیاب را به حرکت در می آورد
(تصویر آقای فصیحی شهردار وقت میمه که نظاره گر تخریب مسیر خیابان امام حسین و آرپله است)
چرخی که با ریزش آب بگردش در می آمد. بوسیله محوری حرکت دورانی را به چرخ دیگری که محور آن افقی بودمنتقل می کرد. این چرخ چهارده تکه و از چوب زرد آلو ساخته شده بود و در جدار خود دارای ۳۶ زائده بود که به آنها دنده می گفتند و بوسیله این دنده ها حرکت را به چرخ دیگری که محورش قائم بود منتقل می کرد و این چرخ را می چرخاند. این چرخ را اصطلاحاً (گردنا) و محور آنرا که میله ای آهنی یا چوبی بود (گاروم) می گفتند
(تصویر مادی آرپله قبل از احداث خیابان امام حسین(ع) جنب دار القرآن)
غلات در اثر وزن خود از ناودانی که متصل به مخزن بود تدریجاً در سوراخی که در سنگ روئی تعبیه شده بود ریخته می شدو درنهایت در وسط دو سنگ قرار می گرفت و خرد و نرم می شد
(تصویر تخریب وحمل نخاله های آرپله .در تصویر سردرب مغازه مرحوم نیک نزاد دیده می شود )
متاسفانه آرد سهمیه ای ، کشاورزی سنتی ، کهولت سن و کم توانی کشاورزان ، باعث گردیده که در سال های اخیر اهالی شهر نان مورد نیاز خود را از نانوائی های شهر تهیه و کمتر در منازل به پخت نان بپردازند و نیاز کمتری به آرد و آسیاب داشته باشند
(تصویر چند نفر از اهالی شهر که نظاره گر تخریب آرپله هستند در این تصویر مرحومین حاج حسین مقصودی ،عباسعلی اضحی ،غلامحسین اشتری ،منصور زاهدی وعلی آقا خردمند دیده می شوند )

(تصویر تخریب آرپله، دراین تصویر آقای علی واسعی ،مرحوم احمد اباذری وتعدادی از بچه
های محله مختار دیده می شوند )

(تصویر چند جوان دهه سی آقایان حسین طاهری ،فریدون زاهدی ،بهمن طلایی ،مرحوم مهندس مسعود سعیدیان ،مهندس سلطونی ،مرحومین مهرانجو ومیرزا حسین خردمند که برروی سکوی مغازه مرحوم نیک نزاد نظاره گر تخریب آرپله هستند )
———————————————————————–
۱)پله( نام انبانی بود که از پوست بزغاله درست می شد وظرفیت آن حدود ۲ تا۳ کیلوگرم گندم یا جو بود .آرپله: آسیاب خیلی کوچکی بود که بیشتر بارهای کوچک راکه با انبان( پله) به آن می بردند خرد می کرد به همین علت نام آنرا آرمحل خرد کردن بارهای کم (پله) نامگذاری کرده بودند) منبع: کتاب ترین های شهر میمه،نوشته محمدتقی معینیان با سلام این مطلب با عکسهای ناب قدیمی میمه به ایمیل شما ارسال شد