کاروانسرای صفوی برای یک عصر تابستانی

2018-07-08
122 بازدید

این کاروانسرا به کسی ماندگار نیست… احسان ناجی  صنعت گردشگری نیز مانند بخش های دیگری از اقتصاد کشور تابعی از شرایط اجتماعی است و ممکن است دارای روزهای پر رونق و رکود باشد. با اینکه سفر در بیشتر کشور‌ها کالایی لوکس به حساب می آید و گردشگری برای طبقات متوسط جامعه به بالا طراحی و […]

download
این کاروانسرا به کسی ماندگار نیست…

احسان ناجی

 صنعت گردشگری نیز مانند بخش های دیگری از اقتصاد کشور تابعی از شرایط اجتماعی است و ممکن است دارای روزهای پر رونق و رکود باشد. با اینکه سفر در بیشتر کشور‌ها کالایی لوکس به حساب می آید و گردشگری برای طبقات متوسط جامعه به بالا طراحی و برنامه ریزی می شود اما با شرایط امروز جامعه و آپارتمان نشینی و دنیای شلوغ و سرشار از روزمرگی باید بتوانیم در هر شرایط از زندگی لذت برده و دغدغه های زندگی را برای مدت کوتاهی دور بریزیم و ذهن خود را مدتی خالی کنیم تا به آرامش برسیم. در میان وقت کم و گرفتاری های روزمره بهترین گزینه برای گردش، مکان هایی نزدیک به اصفهان است. در این میان کاروانسرای مادر شاه در بیست کیلومتری شمال شاهین شهر یک گزینه مناسب برای غذاگردی و همچنین استفاده از فضای دلربا و موسیقی لذت بخش است.

کاروانسرای عباسی(مادرشاه) در تقاطع اتوبان کاشان اصفهان تاریخی کهن و  باارزش دارد که به شیوه ای درست بازسازی و مورد استفاده قرار گرفته است.این بنا در قالب یک اثر ارزشمند تاریخی دارای ویژگی‌های فراوانی است  که به این اثر جذابیت‌های خاصی بخشیده و هرگاه از فضای شهری خسته شده‌اید و دوست دارید دل به جاده بزنید برای ناهار یا شام گزینه درستی را انتخاب کرده اید.کاروانسرای مادرشاه دردوره صفویه و شاه عباس دوم بنا نهاده شده و پیشینه ای در حدود ۴۱۵ سال دارد.در آن زمان محل رفت و آمد و استراحتگاه سفیران و نمایندگان کشورهای دیگر در بدو ورود به پایتخت ایران و دیدار با پادشاه بوده است. دلیل نام‌گذاری این بنا را پرداخت هزینه آن توسط مادر شاه عباس ( شاه عباس اول یا دوم مشخص نیست) به واسطه نذری که پرداخت کرده است می دانند و خاندان سلطنتی وقت در دوران صفویه صاحب آن بوده اند.در این کاروانسرا نیز مانند بیشتر کاروانسراهای ایران در آن دوران هریک از اعضای کاروان برحسب شأن و مقام خود جایگاه ویژه ای داشتند و پیش قراولان دربار بعد از استراحت در این کاروانسرا هریک از افراد را بنا به کسوت آنان با مرکب شایسته تا دربار شاه همراهی می کردند.در طول چند قرن عمر این کاروانسرا که گاهی کاربرد نظامی نیز پیدا کرده است در بازسازی آن اقدام خاصی صورت نگرفت تا زمانی که بخش خصوصی با هزینه ای سنگین اقدام به بازسازی و مرمت آن زیر نظر کارشناسان میراث فرهنگی کرد. در حاشیه این کاروانسرا نیز محوطه بسیار زیبایی ساخته شد و با استفاده از فضای سبز اطراف و پذیرایی از گردشگران و فراهم کردن امکانات مورد نیاز از جمله پارکینگ، تجهیزات سرمایشی و گرمایشی، غرفه‌های صنایع دستی و سوغات خوراکی در کنار سالن‌های بزرگ برای پذیرایی و رستوران، کافی شاپ و چایخانه توانست گردشگران اصفهانی را به سمت خود بکشاند.در دوران قاجارنیز جهانگردان‏ زیادی این کاروانسرا را دیده‏اند و درباره آن شرح و توصیف  بر جای گذاشته‏اند که از آن میان می‏توان به جیمــز موریــه،هانری‏ رنه دالمانی، ادوارد بــراون و همچنین حاج عبــد الـغفـار نــجــم الـمـلک‏ نــویسـنــده کــتــاب سفــرنــامه خوزستان را نام برد. اگر اصفهانی باشید و از این بنا دیدن نکرده اید در حق خود و تاریخ پرعظمت ایران ظلم بزرگی روا کرده‌اید، چرا که این کاروانسرا از لحاظ زیبایی و استحکام در بین کاروانسراهای ایران نمونه منحصر به فردی است. در چهار گوشه بنا چهار برج مدور و در وسط اضلاع شمالی و جنوبی نیز دو برج پنج ضلعی وجود دارد. دورتادور لبه بالایی دیوار خارجی و برج‌ها، دیوار جان پناهی با کنگره‏های زیبا و تزئینات‏ آجرکاری وجود دارد.درگاه ورودی از طریق دالان کوتاهی به سرسرا مــی‏رســد، سرسرایی مربع شکل‏ که طرفین آن فضاهــای مربوط به اقــامت نگهبانان و انجام خدماتـــی همچون خواربارفروشی و نانوایی دیده می‏شود. حیاط مستطیل شکل کاروانسرا به سبک چهار ایوانی است. پشت ایوان‏ بزرگ شرقی نیز تالار بزرگی قرار دارد. در ســه طــرف آن صفه‏های‏ عمیق وجود دارد که کمرپوش شــده و تشکیل دو طبقه داده‏ است. دورتادور تالار سکوهایی جهت نشستن وجود دارد و هجده اتاق دورتادور حیاط ساخته شده و هر کدام دارای یک ایوان است. در چهار طرف  کاروانسرا و پشت اتاق‌ها اصطبل‌ها قـــرار ‏دارند. این اصطبل‌ها مربع شکــل‏ بوده و طرفین آنها سکو‏هایی وجود دارد. در فضای مرکزی این اصطبل‌ها مابین‏ چهار ستون مربع شکل، سکویی وجود دارد که به همراه صفه‏‌های کناری در قالب محلی برای اقامت قافله‏ داران یا انبار کالاها مورد استفاده قرار می گرفته است.بــعــضــی اعــتــقــاد دارنــد ایـــن اصطبل‌هــای چهارگانه‏ برای نگهداری فیل‏هایی بــوده که هنگام تشریفات ورود سفرای‏ خــارجی به پایتخت مورد استفاده قرار می گـــرفته است. در حال حاضر این کاروانــسرا از ظهر تا ۱۱ شب میزبان گردشگران است.