محمد تقی معینیان – تأثیرات انتخابات امریکا بر ایران (۲)

رفتار ترامپ و همیاران وی علیه ایران بنظر حقیر، تنها با هدف ایجاد رعب بازدارنده صورت می-گیرد تا با دور نگه داشتن ایران از پرونده¬های مهم منطقه، بتوانند سیاست منطقه¬ای خود را ترسیم و به اهداف خود بدون مزاحمت ایران دست یابند و در این رابطه حل و فصل بحران سوریه، اعمال ترتیبات جدید در عراق، وضعیت لیبی، پرونده اکراد ترکیه و سوریه، و در نهایت مهم ترین پرونده منطقه غرب آسیا (یعنی فلسطین) را براساس نگاه خود طراحی و به اجراءِ بگذراند.
ترامپ و ایران:
تیم جدید کاخ سفید با مدیریت دونالد ترامپ، از زمان روی کار آمدن، مواضع تندی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران اتخاذ کرده است و بعضاً ایران را تهدید به حمله نظامی می¬کنند.
حساسیت شرایط حاکم میان ایران و امریکا می¬طلبد که ابعاد دقیق این موضع¬گیری¬های دولت جدید التالیس ترامپ موشکافی شود.
در حال حاضر سیاست ترامپ و همیارانش بر قطعنامه معروف برجام متمرکز شده و دولت ترامپ درصدد است با سوءِ استفاده از سازوکارهای تعبیه شده در قرارداد برجام، ایران را به نقض برجام متهم سازد و از این طریق در نهایت مدل (عراق) را در مورد ایران پیاده سازد. (یعنی گزینه اتکا به ادعای نقض برجام توسط ایران به منظور فسخ آن و متحد کردن جهان با خود برای افزایش تحریمها علیه ایران و در صورت امکان حمله نظامی به صنایع انرژی اتمی ایران) ادعای نقض برجام توسط ایران از دو طریق یا ترکیبی از این دو طریق میسر خواهد شد. ۱-دولت ترامپ در صدد است با طرح مطالبات غیرمنطقی و زیاده¬خواهانه در حوزه بازرسی از تاسیسات هسته ایران، ایران را به مخالفت وادار سازد و سپس این مخالفت را به مثابه کارشکنی و نقض برجام تلقی کند تا برای اعمال مکانیسم( ماشه و تفنگ) و اقدامات خصمانه بعدی راه را علیه ایران هموار سازد.
۲-با مقوله تحت عنوان (تخلفات فزاینده و تخلفات انباشت شده) روی آورد.
به این معنی که در چنین فرضیه¬ای دولت ترامپ ادعا کند که ایران مرتکب تخلفات کوچک تدریجی و نامحسوسی در نقض برجام می¬شود و این تخلفات کوچک و مکرر در کل به مثابه نقض برجام باید تلقی شود.
۳-روش ترکیبی از دو راه قبلی، یعنی طرح مطالبات زیاده خواهانه و واکنش ایران به آن و همچنین تفسیر به مطلوب نبودن عملکرد ایران در اجرای برجام با استناد به گزارشات آژانس انرژی اتمی (همان راهی که دولت بوش پدر و پسر در مورد عراق طی کردند و به مدل عراق معروف است) در مورد عراق کالین پاول وزیر امور خارجه وقت امریکا، توانست بدون گذر از کوچکترین سازوکار راستی آزمایی، با نشان دادن چند اسلاید و طرح ادعاهای ثابت نشده در جلسه شورای امنیت سازمان ملل در مورد وجود سلاحهای اتمی و غیرمتعارف در کشور عراق، راه برای افزایش فشار بر دولت عراق و بسیج افکار عمومی جهان علیه عراق و ایجاد ائتلاف و سپس اقدام نظامی باز کند.
اما بنظر می¬رسد که شرایط فعلی امریکا به دلایل ذیل به گونه¬ای نباشد که دولت ترامپ در اجرای فرضیه تفنگ و ماشه خود در مورد ایران موفق باشد.
۱-دولت ترامپ در حال حاضر از نظر داخلی همچنان درگیر وضعیت نابسامان ناشی از درگیری رقابت¬های انتخاباتی است.
۲-اتحادیه اروپا به دلیل مواضع ناهماهنگ ترامپ با این اتحادیه، دولت وی را تهدیدی علیه اتحادیه اروپا می¬داند پس ترامپ نه تنها، اتحادیه اروپا را علیه ایران همراه خود ندارد که اتحادیه اروپا را در مقابل و رو در رو خود قرار داده است.
۳-برخی اعضای تیم ترامپ، مخالف و معترض شدید سیاستهای اوباما در امور نظامی هستند و از اینکه وی امریکا را درگیر بحران¬های پرهزینه کرده، انتقاد می¬کنند لذا بعید است که با باز کردن پرونده جدید همانند دولت قبلی امریکا در منطقه خاورمیانه موافقت کنند.
۴-در حال حاضر جهان شاهد نوعی هم پیمانی ویژه بین ایران و روسیه هستند و این هم¬پیمانی عامل بازدارنده مهمی در برابر سیاست¬های غیرمسئولانه امریکا در منطقه خواهد بود.
۵-خوشبختانه مواضع مطالعه نشده و پوپولیستی ترامپ در قبال مهم¬ترین موضوعات منطقه خاورمیانه، کشورهای اسلامی و بین¬المللی باعث شده جبهه¬های متعدد و متضادی روی سیاست-های جهانی ترامپ گشوده شود.
۶-خوشبختانه هیات ایرانی درگیر تهیه و تنظیم قطعنامه برجام، یک سازوکار پیچیده و چند لایه حل اختلاف و راستی آزمائی در این قطعنامه گنجانیده اند که دولت ترامپ در صورتی که در صدد سوءِ استفاده از این قطعنامه برآید. موظف است طی آن، پیش از مبادرت به هر اقدام خصومت¬آمیزی، ادعای خود را در معرض احراز کشورهای گروه ۱+۵ و نماینده اتحادیه اروپا قرار دهد. و هر ادعایی مبنی بر نقض برجام توسط ایران، بایدابتدا از روندهای تعریف شده و سلسله مراحل (کارگروه¬های ویژه، کمیسیون مشترک شورای وزیران کشورهای ۱+۵ و نماینده اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل و شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی بررسی و اثبات شود) و اگر دولت ترامپ هم بخواهد با وجود همه این موانع ساختاری و سیاسی، خودسرانه از طریق مکانیسم ماشه و تفنگ علیه ایران اقدام کند با مقاومت مدنی مجامع جهانی و کشورهای ۱+۵ و اتحادیه اروپا مواجه خواهد شد.
حال وظیفه دولتمردان ایران در قبال تهدیدات دولت ترامپ چیست؟
۱-دولت ایران باید از قبل خود را در قبال تصمیمات و برنامه¬های خصمانه دولت امریکا آماده کند. در این راستا، باید روابط سیاسی و تجاری خود با اتحادیه اروپا و روسیه را تقویت و تحکیم بخشد. برای مثال مبادرت به اقدامات حتی نمادین مانند گشایش دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در تهران نماید و در مراکز جهانی مواضع سیاسی خود را با مواضع شوروی هماهنگ و همسو سازد.
۲-همه جناح¬های سیاسی کشور (اعم از موافق و مخالف دولت) باید از سند بین الممللی برجام که کارکردی راهبردی یافته تمام قد حمایت کنند.
۳-دلواپان و مخالفان دولت از کارشکنی در تلاش¬های دولت برای بهبود روابط با اتحادیه اروپا خود داری کنند.
۳-دولت ترامپ در حال حاضر سیاست آزمایش و خطا را پیشه خود ساخته، بر این اساس عمل و عکس¬العمل طرف مقابل در آینده مبنای رویکرد امریکا در سال¬های پیش روی ترامپ خواهد بود. لذا باید توجه داشت که نحوه رفتار و برخورد ما در قبال موضع¬گیری¬های تنش‌زای دولت ترامپ می¬تواند شرایط جاری را برای ایران به تهدید تبدیل کند یا این که فرصتی باشد برای تحقق اهداف منطقه¬ای ایران که لازمه آن حرکت هماهنگ در دو جبهه داخلی و خارجی است.
۱-در جبهه داخلی: ایجاد وحدت رویه داخلی در نحوه برخورد با احتمالات آینده روابط ایران و امریکا و تمرکز هر چه بیشتر بر سیاست اقتصاد مقاومتی
۲-در جبهه خارجی: توسعه دامنه گفتمان استراتژیک با روسیه، چین و اتحادیه اروپا در حوزه منطقه¬ای و همکاری¬های بین المللی … ادامه دارد.