کامنت ها – روز ارتباطات و روابط عمومی

روز ارتباطات و روابط عمومی، می تواند برای متخصصان و دست اندرکاران حوزه ارتباطات و کارگزاران و کارشناسان روابط عمومی، فرصتی مغتنم و مبارک فراهم آورد تا فارغ از تعارف و توجیه، عملکرد یک ساله خود را لااقل پیش خود بسنجند. حتی اگر سالگشت عملکرد آنها در موعد دیگری از سال است، حداقل حسن این روز را می توان فرصت توجه دوباره یافتن به تعهدات و مسئولیت های اخلاقی و حرفه ای است. اما بیجا نیست که به مناسبت چنین روزی، نگاهی دوباره به تعریف این دو حوزه وسیع از دانش ارتباطات هم داشته باشیم: ارتباطات چیست  و روابط عمومی چیست؟

ارتباطات
ارتباطات، بنا به تعریف چارلز کولی، جامعه شناس آمریکایی، “… سازوکاری است که روابط انسانی براساس و به وسیله آن به وجود می آید و تمام مظاهر فکری و وسایل انتقال و حفظ آنها در مکان و زمان، بر پایه آن توسعه پیدا می کند. ارتباط، حالت چهره، رفتار، حرکات، طنین صدا، کلمات، نوشته ها، چاپ، راه آهن، تلگراف، تلفن و تمام وسایلی که اخیرا در راه غلبه بر مکان و زمان ساخته شده است، همه را در بر می گیرد”.
البته می توان گفت که تعریف ارتباطات، با توجه به نوع نگاه و انتظاری که از آن وجود دارد، گستره ای بسیار وسیع و گاه تنگ تر را در بر می گیرد. برخی آن را کنش های ارتباطی و اطلاعاتی بین افراد، اجتماعات و حتی سازمان ها تعریف می کنند و البته وسایل لازم برای این ارتباط و تبادل اطلاعات (زبان تا ماهواره) را نیز جزو حوزه ارتباطات قلمداد می کنند. برخی هم با نظری موسع تر، حتی مبادلات و حمل و نقل های زمینی، هوایی، دریایی و حتی سیستم های نظامی مثل مخابراتی پرتاب موشک ها را نیز مربوط به حوزه ارتباطات می دانند. در صورت پذیرش دیدگاه وسیع تر، شبکه های متعدد مبادله و جریان اموال، اشخاص و پیام ها هم سهمی در ارتباطات دارند. “این دیدگاه می تواند در عین حال مطالعه درباره راه های ارتباطی، شبکه های انتقال پیام ها در فواصل دور و وسایل مبادله نمادین مانند نمایشگاه های جهانی، فرهنگ، دین، زبان و به طور قطع، رسانه ها را در بر گیرد”.
لذا در صورت پذیرش چنین تعریفی، رسانه، فقط نامه و رادیو و تلفن نیست؛ نمایشگاه هم یک رسانه است و در حوزه ارتباطات می گنجد. دانش وسیع تبلیغات (دینی، تجاری، سیاسی و …)، مطالعه افکار عمومی، روزنامه نگاری، فیلمسازی و صنایع و حرفه های حول آن، روابط عمومی و هنرها و مهارتهای ضروری آن و … همه و همه در ظرف بزرگ ارتباطات می گنجند.

روابط عمومی‌ چیست؟
“انسان موجودی اجتماعی است و از ابتدای خلقت به دنبال اجتماعی زیستن بوده است. اسلام {هم} آیینی مبتنی بر ارتباطات متقابل، مستقیم و موثر است. نگاهی به تاریخچه و نحوه اشاعه و گسترش این دین بزرگ از زمان بعثت ختمی مرتبت (صلی الله علیه و آله) حاکی از آن است که توفیق این دین در بین افکار عمومی و مردم، برپایه یک الگوی ارتباطی منظم و به تعبیری روابط عمومی‌ موثر بوده است” .
پیامبر اسلام  (صلی الله علیه و آله)  از روابط عمومی و ارتباطات، به طور گسترده و موثری در راستای انتقال پیام استفاده می کرد و از طریق بیانات، سخنرانی ها، تفاسیر و همچنین رفتار روزمره، افعال و اعمال خود، توضیحات لازم را در مورد اسلام ارائه می فرمودند” .

و اما از میان تعاریف متعدد و متنوعی که برای روابط عمومی گفته اند، به بیان چند مورد می پردازیم:
رکس هالو از پیشگامان روابط عمومی در جهان در تعریف روابط عمومی گفته است: “عبارت از دانشی است که توسط آن، سازمان ها آگاهانه می کوشند به مسئولیت های اجتماعی خود عمل کنند تا بتوانند تفاهم و حمایت از کسانی را که برای موسسه اهمیت دارند، به دست آورند” .
لانگ و هازلتون: ” روابط عمومی، کارکرد ارتباطی مدیریت است که از طریق آن، سازمان ها با محیط خود سازگار می شوند، آن را اصلاح می کنند و تغییر می دهند، یا آن را حفظ می کنند تا به اهداف سازمانی دست یابند”.
اما با توجه به تعاریف متعدد از ابعاد مختلف روابط عمومی، هوشمند سفیدی، تعریف جمع بندی شده ای از آن به دست داده است:
“روابط عمومی، مجموعه ای از عملیات ارتباطی آگاهانه مبتنی بر برنامه و تحقیق است که با استفاده از شیوه های علمی و هنری، به دنبال ارتباط با مردم و اطلاع یابی از نظرهای آنان، تجزیه و تحلیل گرایش های مخاطبان و افکار عمومی به منظور گفتگو با آنان برای رسیدن به تفاهم {با کاربرد روش ها و ابزارهای نوشتاری، دیداری و شنیداری} است” .
روابط عمومی در عصر حاضر، آمیزه ای است از هنر، تکنیک، فلسفه و مدیریت نو .

برگرفته از وبسایت دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها