احمدرضا ایراندوست – چینه های گلی و احیای باغات میمه

بسم الله الرحمن الرحیم

تا همین چند سال قبل کوچه باغهای میمه صفایی خاص داشت .شاید بارها اتفاق می افتاد که برخی ها از نیمه راه باغ برگشته تا کلید کلون فراموش شده باغ را به همراه خود ببرند.اکثر باغات انگور میمه با چینه های گلی و درب های چوبی و سنگی محصور شده بود.چینه های کوتاه تر را نیز به وسیله خارها مسلح میکردند تا متجاوز به باغ به دردسر بیفتد.به هنگام کار در باغ و در فصول مختلف سال ، باغداران به اتفاق خانواده با لباسی ساده حضور داشتند ، زیرا چهار دور باغ از هر طرف محصور و پوشیده بود.اگر چینه باغی بر اثر سانحه ای آسیب میدید و مقداری از آن فرو میریخت ، باغدار فوری در پی ترمیم آن بر می آمد و با اولین آبی که به نزدیک باغ می آمد آخوره ای از خاک درست کرده و ترتیب گل مخصوص دیوار چینی باغ را میداد.چند روز خاک با آب خیسانده شده و سپس با لگد کردن ورز داده میشد و بعد از آن با کمک آشنایان دیوار فرو ریخته باغ ترمیم می گردید.آنهایی که وسواس بیشتری داشتند بعد از خشگ شدن دیوار گلی باغ ، روی آن را با کاه گل اندود می کردند.نجارها در طول سال به تعمیر کلون ها می پرداختند.هر کلونی کلید مخصوص به خود را داشت ، و با علامتهای خاصی از دیگر کلیدها متمایز میشد .باغ باسیا و باغ بلغادی و باغ سربره و باغ کوچه رشید و دیگر باغها کلیدهای جداگانه ای داشتند.بیشتر درب های باغات میمه از سنگ های تخت ساخته شده بود .هم اکنون نیز تعدادی از همین دربها در کوچه باغها دیده میشود.به هنگام چیدن انگور لولهای چوبی به دلیل کوتاه بودن درب باغها به داخل برده نمیشد و مردم مجبور بودند انگور چیده شده را در ظروف کوچکتر به این لولها در بیرون باغ منتقل نمایند .در این اواخر هم تعدادی از دربهای باغات چوبی بود همه آنها به وسیله کلون باز و بسته میشد.هیچ کس به خودش اجازه نمیداد از دیوار باغ کسی بالا رفته و وارد باغ خودش گردد.در دوران طفولیت و کودکی بارها شاهد بودیم که بزرگترها ما را از رفتن به باغ از طریق دیوار شکسته منع میکردند.راه آب باغ نی تنها راهی بود که شغالها و روباهها به وقت رسیدن انگور خودشان را به داخل باغ می رساندند، در این خصوص صاحب باغ سعی می کرد از این آب تا آبیاری بعدی محل ورودی آب را مسدود نماید.در تصویری که از باغ آقای محمود سعیدیان دیدم ، خوشحال گردیدم که شاید در آینده ای نه چندان دور شاهد کوچه باغهای قدیمی باشم .گرچه ساخت و تعمیر این چینه ها بسیار هزینه بر بوده و شاید با هزینه دیوار بلوک سیمانی هم برابری نماید ، اما آنچه باعث شادی و مسرت است ، این است که دیوار و چینه گلی هویت از دست رفته باغات و کوچه باغها را برمی گرداند.
خانواده مرحوم آزاد خان گرانمایه که مدتی قبل هم مادر خانواده را از دست دادند ، در ابتکاری خاص و منحصر به فرد منزل پدری اشان را مرمت و تعمیر کرده و به مانند گذشته دیوارها و چینه های گلی را با کاه گل اندود کرده اند ، این شیوه بازسازی و مرمت گرچه خاص و ناب بوده ، اما یاد آور میمه ای بوده که در اذهان ما مانده و خاطرات آن روز به روز کم رنگ تر میشود .امیدوارم کسانی که چنین منازلی در اختیار دارند ، روش خانواده مرحوم گرانمایه را در پیش گرفته و با مصالح بومی و محلی خانه آبا و اجدادی خود را مرمت نمایند.اصولا خانه های قدیمی میمه که دارای سقف های گنبدی شکل بود با کمترین حرارت در زمستانها گرم شده و در تابستانها نیز هوای مطبوع و خنکی دارند که نشست و برخاست در چنین اتاقهایی به انسان حال و هوای تازه و طبیعی می دهد.

آقای محمد حدادی در باغی که امسال احیا کرده و در کنار ۲۰۰ اصله مو ، صیفی جات هم دارد .

امیدوارم به زودی زود همه کوچه باغها مرمت و تعمیر و بازسازی و پاکسازی شوند و هم دربهای سنگی که امروزه بدون استفاده در کنار دیوارهای شکسته باغها افتاده اند ، سرپا شده و کلون ها و کلیدهای آنها نیز تعمیر گشته و مجدد به کار انداخته شوند .گرچه فکر نکنم این روزها کسی بتواند کلون بسازد و یا انها را تعمیر و مرمت نماید .دیوارهای منازل قدیمی میه که دیگر به اندازه انکشتان هر دو دست هم نیستند تعمیر و مرمت شده و باز شاهد دیوارها و چینه های بلند گلی باشیم .

همان – آقای محمد حدادی

صدای شرشر آب جاری در جویهای کوچه باغها که هر از چندی مسیر خود را به سوی باغی کج میکرد تا آن باغ را سیراب نماید ، هرگز از ذهن و وجود من و امثال من پاک نخواهد شد.به هنگام عبور آب شاهد بودیم که میوه های افتاده از درختان ،مسافران این آب بودند که قبل از رسیدن به مقصد توسط کودکان گرفته میشدند، چه مزه ای داشت سیب و یا زرد آلویی را که ساعتها در آب شناور بوده و خنکی خوبی به خود گرفته و دست آخر نصیب ما میشد.تا مطلبی دیگر و کوچه باغی جدید همه شما را به خداوند بزرگ میسپارم .ایام به کامتان باد.