علی مقصودی – به بهانه ی زیاد شدن موش ها در باغات میمه

2014-06-24
153 بازدید

خزندگان خونسرد(1) منبع:دوماهنامه خبری،آموزشی،علمی،ورزشی شکار و طبیعت دروه جدید شماره اول شاید شما نیز افراد زیادی را سراغ داشته باشید که به محض برخورد با چنین موجودی قصد کشتن او را کرده‌اند و به هر طریق ممکن درصدد نابودی آن برآمده‌اند (در این مقاله سعی بر شناسایی نقش مارها در طبیعت و بررسی انواع مارها(سمی […]

مار

خزندگان خونسرد(1)

منبع:دوماهنامه خبری،آموزشی،علمی،ورزشی شکار و طبیعت دروه جدید شماره اول

شاید شما نیز افراد زیادی را سراغ داشته باشید که به محض برخورد با چنین موجودی قصد کشتن او را کرده‌اند و به هر طریق ممکن درصدد نابودی آن برآمده‌اند

(در این مقاله سعی بر شناسایی نقش مارها در طبیعت و بررسی انواع مارها(سمی و نیمه سمی و غیرسمی)شده است و در شماره‌های بعدی انشاالله در رابطه با  انواعی از مارها مانند مار جعفری که بیشتر در منطقه ما وجود دارند توضیحاتی ارائه می‌گردد).

خونسردان ترسناک

این طرز فکر در حالی در ذهن انسان‌ها نقش بسته که به نظر عموم کارشناسان این مارها ترسناک و خبیث نیستند بلکه بسیار ترسو و محتاط‌اند که به محض مشاهد انسان‌ها فرار می‌کنند.البته انواعی از مارها هستند که با حرکات و صدای مخصوص که فیش فیش یا هیس هیس است و در نتیجه ذخیره کردن هوا در شش‌ها و خارج کردن آن با فشار به وجود می‌آید ایجاد ترس می‌کند و برای دفاع از خود به گزیدن طرف مقابل مبادرت می‌ورزند. و جالب‌تر این‌که با توجه به شناسایی گونه‌هی مختلف مار در سرتاسر جهان تنها 25 درصد از انواع گونه‌های مارها سمی هستند و بقیه هیچ‌گونه خطری برای انسان ندارند.

این موجودات فقط در مواردی از سلاح خود یعنی نیش سمی(fang) استفاده می‌کنند که هیچ راه گریزی برایشان باقی نمانده باشد و هر انسانی می‌تواند در مواجهه با چنین صحنه‌ای عقب نشینی مشاهده کند که مار به محض احساس امنیت راه خود را گرفته و از محل دور می‌شود.

لذا ضروری است اهمیت وجود این موجودات و نقش کلیدی آن‌ها در طبیعت و اکوسیستم به اطلاع کلیه علاقمندان به طبیعت و جانوران رسانده شود تا بتوان ضمن حفاظت از این گونه‌‌‌های ارزشمند تصویر که از آن‌ها به عنوان موجودات ترسناک و خبیث در اذهان نقش بسته را پاک و تصویری مثبت از حضور یک عضو مهم از شبکه به هم پیچیده حیات را جایگزین کرد.

خزندگان خونسرد

مارها جزو خزندگان خونسردهستند که به علت رفتار طبیعی و موقعیت زیستگاه بیشتر در زیر سنگ‌ها و داخل سوراخ‌ها زیست می‌کنند. بنابراین در هیچ جای دنیا آمار دقیقی از تعداد و انواع گونه‌ها در دست نیست. از این رو، شاید ماری که هفته گذشته به دست فردی کشته شده است جزو گونه‌هایی باشد که درحال انقراض است و حضور آن باعث شناسایی یک گونه جدید و یا یک زیستگاه جدید برای مارها باشد.

لذا بررسی مارها از دو سو حائز اهمیت است:یکی نقش اکولوژیکی این موجودات در طبیعت و دیگری شناسایی و وضعیت زیستی و رفتار آنها.

نقش اکولوژیکی و زیستی مارها

همانطور که می‌دانید کره زمین تا به امروز تنها محل مناسب برای سکنای انسان‌ها بوده و مطالعات و کاوش‌های اخترشناسان هنوز مکان مناسب دیگری برای زیست انسان‌ها پیدا نکرده است. بنابراین زندگی ما انسان‌ها در چند سانتی‌متر خاک که به آن بیوسفر می‌گویند خلاصه می‌شود.یعنی بیوسفر قسمتی از کره زمین است که موجودات زنده اعم از گیاهان و جانوران آن را اشغال کرده‌اند.

دانش اکولوژیکی نیز به معنی علم ارتباط بین موجودات زنده با یکدیگر و محیط غیرزنده اطراف است. این سازوکار پیچیدهآنچنان درهم تنیده شده که هر موجود زنده ممکن است چندین نقش و وظیفه در چرخه حیات به عهده داشته باشد.

مارها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. این موجودات ظریف با شکار انواع جوندگان مانند موش‌ها و جربیل، پرندگان، جوجه‌ها و تخم پرندگان ونیز انواع کرم‌ها و حشرات باعث متعادل ساختن جمعیت این گونه‌ها در طبیعت می‌گردند. آیا تا کنون فکر کرده‌اید که اگر جمعیت گونه‌ای از موش‌هادر منطقه‌ای رو به ازدیاد گذارد چه اتفاقی می‌افتد؟ مسلماً کشاورزان در این خصوص تجارب بیشتری دارند چون موش‌ها خصوصاً به مزاراع گندم و جو علاقه بسیاری دارند و وجود مارها باعث کنترل این موجودات موذی می‌شود.

پس یقیناً وجود مارها در محیط‌های طبیعی و اطراف مزارع یکی از عوامل بیولوژیکی جهت مبارزه با آفات است.

این نقش مارها در محیط‌های طبیعی و بکر هم بسیار پررنگ بوده و وجود این موجودات با ارزش باعث کنترل و متعادل ساختن جمعیت انواع مارمولک‌ها، حشرات، پرندگان و جوندگان می‌شود.

شکار جوندگان کوچک توسط گونه‌هایی مانند روباه و شغال و برخی گربه‌سانان نیز معمول است ولی فنون شکار این حیوانات به طریقی است که بازدهی به دام انداختن جوندگان نسبت به انرژی مصرف شده بسیار پایین است اما خصوصیات آناتومی و جسمی مار به گونه‌ای است که نسبت به  شکار انواع جوندگان و حشرات از بازدهی بالایی برخوردار است.

این موجودات با احساس گرمای بدن طعمه و همچنین داشتن زبان دوشاخه و وجود حسگرهای بسیار قوی روی زبان بسایر راحت‌تر از دیگر حیوانات توانایی شکار جانوران موذی از جمله جوندگان کوچک و حشرات را دارند.در این صورت است که در یک فصل فعالیت مارها نسبت به طعمه شکارشده توسط آن‌ها چندین برابر شکار جوندگان توسط گونه‌هایی مانند روباه، شغال و گربه‌سانان است.

شناسایی انواع مارها

  همان‌گونه که اشاره شد اکثر اوقات عدم شناسایی مناسب و صحیح مارها امکان از بین رفتن گونه‌هایی را باعث می‌شود که نه تنها خطر جانی برای انسان‌ها ندارند بلکه وجود آن‌ها از شاخص‌های اکولوژیکی یک اکوسیستم خاص است.

چگونه مارها را بشناسیم

1. گوش خارجی ندارند 2. انتهای زبان آنها دوشاخه است و در داخل کیسه یا غلافی در دهان قرار دارند3. چشم‌ها فاقد پلک بالایی است به طوری که به نظر چشم‌ها همیشه باز می‌آید4. فک پایینی دارای وترهای نرمی است که به هم مرتبط هستند که این وترها بلع شکار را آسان می‌کنند 5. استخوان جناق سینه، لگن، دست و پا ندارند.

مارهای شناخته شده تقریباً 2400 نوع هستند که 400 نوع آن‌ها سمی‌اند.بر این اساس می‌توان گفت که حدود75 درصد از مارهای دنیا غیرسمی‌اند که این رقم تمام ذهنیت بد و ترسناک در مورد مارها را زیر سوال می‌برد.

انواع مارها

الف)مارهای سمی   ب) مارهای نیمه سمی  ج)مارهای غیر سمی

مارهای سمی

تمام این مار ها دارای نیش یا نیش دندان لوله‌ای شکل هستند که در قسمت دهان و در فک بالایی قرار دارد و به یک غده سمی که در طرفین سر و نزذیک حفره چشمی است،متصل هستند.

اغلب مارها موقعی که می‌ترسند برای دفاع از خود حمله کرده و به وسیله دندان سمی، سم خود را به شکارشان تزریق می‌کنند.

ابته میزان سم مار برای انسان متغییر است

….. ادامه دارد